Wijkgesprekken over Transitievisie Warmte (TvW):

Aanscherpen van het ‘wat, ‘hoe’ en ‘wanneer’ 

Hoe halen we zo slim mogelijk onze woningen van het gas af en komen we tot een aardgasvrije stad? Wat is er per wijk nodig? En hoe kunnen we de kosten zo laag mogelijk houden? Via een serie wijkgesprekken zet de stad Leiden de laatste stap naar een Transitievisie Warmte (TvW). “Met oplossingsrichtingen per wijk en een fasering in de tijd, zodat iedereen weet waar hij aan toe is”, stelt programmamanager Boudewijn Kopp.

Een Transitievisie Warmte. Waar hebben we het dan over? En waarom is dat nodig?

Boudewijn: “In het Klimaatakkoord is opgenomen dat gemeenten, samen met partners en burgers uiterlijk in 2021 een tijdpad moeten bepalen voor een stapsgewijze aanpak richting een aardgasvrije gebouwde omgeving. Centraal daarin staat de vraag hoe we tussen nu en 2050 die grote en noodzakelijke omschakeling gaan maken naar een nieuw warmtesysteem. In 2017 hebben we daarvoor al een gemeentelijke Warmtevisie ontwikkeld en in 2020 hebben we daar een zogenaamd handelingsperspectief aan toegevoegd. Maar inmiddels is er veel nieuwe kennis, ontwikkelen technieken zich en kunnen we scherper worden in onze keuzes. De Transitievisie Warmte gaat ons helpen om de overgang te maken naar een betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam energiesysteem.”

Hoe ziet dat nieuwe warmtesysteem er wat jou betreft uit? 

“In 2017 voorspelden we dat in Leiden een warmtenet een belangrijk onderdeel van het energiesysteem gaat worden, in combinatie uiteraard met isolatiemaatregelen van woningen en gebouwen. Dat inzicht is ook na nieuwe onderzoeken, studies en gesprekken met partners in de stad overeind gebleven. We hoeven niet bij nul te beginnen. Immers: 11.000 woningen in Leiden zijn al op een warmtenet aangesloten. Het is logisch daarop voort te borduren bij de ruim 50.000 woningen die we nog te gaan hebben. Warmtenet is bovendien een slimme oplossing in gebieden waar veel woningen op een relatief kleine woonoppervlakte staan, zoals in onze stad. En eerlijk gezegd zijn er voor appartementen ook niet heel veel andere oplossingen. Daar voeg ik meteen aan toe dat we er daarmee niet zijn. Zo moeten we soms ook voor andere oplossingen kiezen, zoals in de historische binnenstad, waar veel monumentale panden staan en er qua isolatie nu eenmaal minder mogelijk is.” 

Stel nu: we kiezen definitief voor een warmtenet. Wat betekent dat voor inwoners van de stad?

“Idee is dat we in de Transitievisie Warmte het ‘Wat’ en ‘Wanneer’ opnemen. Bij het Wat schetsen we per wijk welke oplossing en welke technieken wij denken dat het beste is. Bij het ‘Wanneer’ werken we uit binnen welk tijdsbestek we precies wat gaan doen. Idee is uiteindelijk dat de gemeente ervoor zorgt dat steeds meer woningen op het Warmtenet worden aangesloten. Dat werken we uit bij het Wat. Aan gebouweigenaren de nadrukkelijke vraag om hun woningen voor die aansluiting geschikt te maken, onder andere via isolatiemaatregelen. Wanneer dat moet gebeuren, laten we zien bij het Wanneer.”

Dat gaat natuurlijk geld kosten. Waar moeten we dan aan denken?

“De betaalbaarheid van de transitie is een hot issue. Want linksom of rechtsom gaat het geld kosten. De wijkgesprekken zijn er onder andere om met elkaar te zoeken naar mogelijkheden om het voor iedereen zo goedkoop mogelijk te houden. En om met elkaar vast te stellen wie waar precies voor verantwoordelijk is. En ik voeg daar gelijk maar aan toe: er is best veel mogelijk om de kosten te drukken. Denk aan subsidies, slimme pilots die we daarna kunnen opschalen, maar ook door werkzaamheden zo slim mogelijk te plannen. De wijkgesprekken bieden iedereen de kans daarover mee te denken. Tegelijkertijd is het ook goed te benadrukken dat we echt geen tijd meer te verkiezen hebben en moeten gaan beginnen. We willen immers niet dat vanaf 2040 de helft van onze straten non-stop open liggen. We willen huiseigenaren daarom in beweging krijgen. Dat begint met iedereen informeren en het onderwerp behapbaar maken, een perspectief schetsen en de rolverdeling – wie doet er wat - zo helder mogelijk maken.” 

Werkzaamheden zo slim mogelijk plannen, dat gaat Leiden uitwerken bij het ‘Wanneer’. Wat is voor onze stad een logische volgorde en helpt om de kosten te drukken?

“We gaan beginnen met aansluiting op het warmtenet in die wijken waar we verwachten dat we vrij snel grote klappen kunnen maken. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat ergens een rioolvervanging op de rol staat. In dat geval ligt de straat toch al open en kan het handig zijn om daarop mee te liften. Denk ook aan wijken waar woningcorporaties veel woningbezit hebben dat toch al een onderhoudsbeurt nodig heeft. Maar er zijn ook wijken waar heel veel lokaal initiatief is, waar het onderwerp energietransitie al enorm leeft. Daar is het momentum geschikt om snel aan de slag te gaan. Ook dat kan meewegen in het bepalen van de volgorde.” 

En hoeveel ruimte zit er eigenlijk nog in de ‘Wat-kaart’? Kunnen burgers van Leiden daar nog iets van vinden? Of staat de inhoud eigenlijk al vast?

“Uiteraard zit er nog wel wat ruimte in. Maar de eerlijkheid gebiedt ook te zeggen dat het complex is. Uit studies, onderzoeken en gesprekken met partners in de stad doen wij een best guess per wijk, met voorkeursoplossingen. We geven aan wat wij van plan zijn te gaan doen, en wat wij van bewoners verwachten. Dat is een afgewogen beeld, waarin alles met alles samenhangt. In die zin is het geen open vraag. Maar het heeft zeker zin om mee te praten. Zo hadden we laatst een trial in de Zeeheldenbuurt. Stel dat we daar voor warmtepompen zouden kiezen. Die zijn in omvang en qua ruimtebeslag veel groter dan CV-ketels. Bewoners gaven aan die ruimte in hun huizen niet te kunnen missen. Een terechte opmerking, waar wij nog niet aan gedacht hadden. En zo verwacht ik dat we met elkaar nog meer aandachtspunten boven water halen. Die kunnen ons behulpzaam zijn als we straks daadwerkelijk gaan starten met de uitwerking van de visie. Dit is hét moment om dat te doen.”