Een warmtenet op midden temperatuur, dat wordt de toekomstige warmtevoorziening voor Leiden Zuidwest. Als alles meezit, verwacht de gemeente, is dat met een jaar of vijftien een feit. “Maar”, voegt Youri Haasbroek beleidsmedewerker van de gemeente eraan toe, “we plakken geen jaartallen meer op de warmtetransitie van wijken.”
Eerder deed de gemeente dat wel. Maar bij nader inzien is dat niet realistisch. De daadwerkelijke beschikbaarheid van warmte moet eerst duidelijk zijn, vertelt Youri aan de bewoners die op het wijkgesprek over de warmtetransitie zijn afgekomen. Doel van het wijkgesprek in buurthuis Vogelvlucht is om bewoners te vertellen hoe Leiden de warmtetransitie wil aanpakken. Dus wat worden de alternatieve energiebronnen als Nederland in 2050 de gaskraan dichtdraait? Waar denkt de gemeente aan in Zuidwest en wat willen bewoners?
De gemeente koerst op een mix aan energiebronnen zodat niemand een monopolie krijgt en afnemers zoveel mogelijk keuzevrijheid houden. Daarvoor wordt onderzoek gedaan naar geothermische warmte uit diepe grondlagen in de Duin- en Bollenstreek, thermische energie uit oppervlaktewater in de omgeving, en restwarmte van de industrie.
Die restwarmte zou uit de Rotterdamse haven moeten komen, maar de financiering daarvan is recent op losse schroeven komen te staan omdat de gemeente Rotterdam zich als aandeelhouder van Warmtebedrijf Rotterdam als investeerder heeft teruggetrokken. Toch denkt Leiden dat zich nog wel nieuwe investeerders aandienen voor het stuk pijp vanaf Den Haag naar de Leidse regio.
De bedoeling is dat het warmtenet een ring rond Leiden vormt, zodat er gemakkelijk aftakkingen te maken zijn en het een robuust systeem wordt. In sommige delen van Leiden ligt dat net er al in de vorm van stadsverwarming, bijvoorbeeld in de Stevenshof en Roomburg. Door de stadsverwarming vanaf de Stevenshof door Leiden Zuidwest met Roomburg te verbinden, wordt een belangrijk deel van de warmtering gesloten en kan Zuidwest op termijn van het gas af.
Het warmtenet wordt op termijn een zogeheten midden temperatuurnet van zo’n 70 graden. Dat kan mits de huizen redelijk geïsoleerd zijn. Youri pakt er een plattegrond van Leiden Zuidwest bij. Veel huizenblokken zijn lichtgeel gekleurd. Dat betekent dat ze energielabel D of C hebben, verklaart Youri. De verwachting is dat daar nog wel een slag gemaakt moet worden met isoleren. En dat gaat de gemeente de komende jaren stimuleren. Want isoleren levert altijd voordeel op. Wat je niet verbruikt hoef je namelijk ook niet te besparen of te betalen.
Youri verwijst naar de eerdere campagne die Leiden voerde: ‘Zet ‘m op 71’. Door de ketel te begrenzen op 71 graden kun je nu alvast onderzoeken of je het met een midden temperatuur behaaglijk houdt in huis of dat er extra isolatie nodig is.
Bewoners zijn overigens niet verplicht om zich aan te sluiten op het collectieve warmtenet. Zij mogen ook zelf een alternatief voor aardgas regelen. Wel waarschuwt de gemeente dat het elektriciteitsnet in Zuidwest niet heel veel ruimte meer heeft. Doordat de vraag naar elektriciteit sterk groeit kan de rek er met een jaar of twee drie uit zijn in Zuidwest en Voorschoten. Ook daar wordt aan gewerkt, maar omdat dit probleem op veel plekken in Nederland speelt durft de gemeente niet te voorspellen wanneer Zuidwest bij Liander aan de beurt is voor versterking van het elektriciteitsnet.
De gemeente ondersteunt graag buurtcollectieven, ook in Zuidwest. Straten of een aantal appartementenblokken die samen een oplossing bedenken zijn wenselijk, omdat het vaak betaalbaarder en duurzamer is. Als dit een grote extra elektriciteitsvraag oplevert, bijvoorbeeld in de vorm van collectieve warmtepompen, is dat vanwege de druk op het elektriciteitsnet wel een aandachtspunt. De gemeente, de wijkambassadeur en de energiecoaches kunnen daarbij helpen.
De aanwezige bewoners zitten vooral verlegen om informatie en een tijdpad, geven zij aan. “Ik tast in het duister. Ik weet niet waarmee en wanneer ik moet beginnen”, vertelt een bewoonster. Ook de VVE’s van de appartementengebouwen en flats in Zuidwest krijgen graag meer deskundige begeleiding, laten bestuursleden weten. “We willen weten tot wanneer bepaalde investeringen, zoals bijvoorbeeld een nieuwe ketel, nog raadzaam zijn en wat voor een flat goede alternatieven zijn.”
Weer een andere deelnemer aan het gesprek mist regie vanuit de rijksoverheid. “Het voelt zo rommelig als elke gemeente het anders doet.” Ansar Ahmadali van de gemeente Leiden kan zich daar iets bij voorstellen. “Ook de gemeenten missen regie vanuit het rijk. Wij kijken reikhalzend uit naar het nieuwe kabinet.” Dat neemt niet weg dat het wel goed is dat er op lokaal niveau naar alternatieve energiebronnen wordt gezocht. Want, weet Ansar, de mogelijkheden verschillen nogal in het land.
Onder leiding van de vrijwilligers van Leidse Gesprekken worden vervolgens alle vragen en initiatieven geïnventariseerd. Ansar en Youri gaan ze allemaal beantwoorden. “Dat duurt wel even”, waarschuwt Ansar, “want we hebben van alle wijken veel huiswerk meegekregen”. Ook wijst Ansar de aanwezigen op de nieuwe Transitievisie Warmte 2021 – 2026, die momenteel ter inspraak ligt. “Als u het niet eens bent met wat u hier vanavond heeft gehoord kunt u dat kenbaar maken in een inspraakreactie.”
Voor de rest hoopt hij iedereen een volgende keer weer te zien. Want het blijft niet bij dit ene wijkgesprek, verzekert hij. “We staan pas aan het begin van een ontwikkeling die heel lang gaat duren. We willen hier graag vaker komen om met u van gedachten te wisselen over de warmtetransitie.”
“Ten eerste is het goed dat mensen zich bewust zijn van het energieverbruik in hun woning en aan de slag gaan met kleine energiebesparende maatregelen, isolatie en duurzame opwekking. Woningeigenaren, individueel of verenigd, kunnen veel zelf. Huurders en verhuurders kunnen in goede samenwerking de woningen verduurzamen. Het gasverbruik wat overblijft zullen we vervolgens met diverse duurzame oplossingen vervangen. Verhuurders ontwikkelen voornamelijk collectieve duurzame oplossingen voor huurders, waarbij de betaalbaarheid belangrijk is. Als er kansen zijn voor woningeigenaren om hierop aan te sluiten zullen we dit in de wijk faciliteren.
Woningeigenaren zijn vrij om eigen oplossingen te kiezen, waarbij ze in elk geval acht jaar van tevoren te horen krijgen wanneer de gaskraan dicht gaat. Er zijn al veel subsidies en voorzieningen en als er meer nodig zijn dan zullen die er komen, zodat het voor iedereen in de wijk mogelijk is aardgasvrij te wonen.
Vele duurzame technieken zijn ook nog in ontwikkeling en woningeigenaren hoeven nog geen knopen door te hakken over de uiteindelijke warmtebron. Door nu aan de slag te gaan met no-regret maatregelen, zoals isolatie, kunnen we de energierekening omlaag brengen, de CO2-uitstoot al flink verminderen en zijn we voorbereid op de toekomst. De beste warmteoplossingen zullen komen bovendrijven en kunnen dan sneller worden uitgerold.”
Dit digitale magazine is ontwikkeld in opdracht van de gemeente Leiden. Het bevat verslagen van de wijkgesprekken ter voorbereiding op de Transitievisie Warmte. Deze verslagen zijn samengesteld door een mediateam van Magazine on the Spot.
Coördinatie en eindredactie: Eric Went
Verslaglegging: Karlijn Broekhuizen, Marijn Kramp, Saskia Ridder
Fotografie: Edwin Weers
Vormgeving en techniek: Loek Weijts, John Stelck
